Veel mensen voelen zich machteloos als het gaat om klimaatverandering en duurzaamheid. Er moet zoveel gebeuren, door zoveel verschillende partijen, dat je je afvraagt: maakt mijn bijdrage eigenlijk verschil? Dat gevoel herken je vast, zowel in je dagelijkse werk als in de bredere organisatie of zelfs landelijk.

Toch laat sociaalwetenschappelijk onderzoek zien dat juist individuele en collectieve keuzes wél verschil maken. Er bestaat namelijk zoiets als een sociaal kantelpunt – een moment waarop een nieuwe sociale norm doorbreekt en een beweging opeens vanzelf versnelt.

Wat is een sociaal kantelpunt?
Een systeem bestaat uit elementen die met elkaar verbonden zijn en samen een bepaald gedragspatroon vertonen (Meadows, 2008). Verandering verloopt daarin vaak niet lineair. Lange tijd lijkt er niets te gebeuren – een minderheid spreekt zich uit, maar de meerderheid houdt vast aan het oude. Toch blijkt uit onderzoek van o.a. Jan Willem Bolderdijk dat dit kan omslaan. Zodra een deel van de groep meegaat, volgt een exponentiële groei en ontstaat een kantelpunt.

Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde, stelt dat zo’n sociaal tipping point bereikt wordt als 20–25% van de groep in beweging komt. Vanaf dat moment wordt duurzaamheid niet langer gezien als “extra”, maar als vanzelfsprekend onderdeel van elke keuze.

Voorbeeld: de pilot Bespreek het! bij het Rijk
Dat dit werkt in de praktijk zien we zeker terug in de pilot Bespreek het! bij de Rijksoverheid. In totaal deden 756 rijksmedewerkers mee, waarvan 551 collega’s in 81 teams samenwerkten aan de Rijk Footprint Challenge. Zij zetten duurzaamheid letterlijk op de kaart: door gesprekken, door samenwerking en door zichtbaar gedrag.

De evaluaties zijn positief, er ontstaat energie en verbinding, en vooral: een gevoel van gezamenlijke verantwoordelijkheid. Precies dat is de kracht die nodig is om voor de beweging naar het social tipping point te zorgen – niet de actie alleen, maar vooral de interactie die verandering versnelt.

Na dit succes is het programma uitgebreid. Zo is er nu ook ruimte voor Storytelling: zodat het nog makkelijker en leuker wordt om duurzaamheid bespreekbaar te maken. Want hoe meer mensen erover praten, hoe dichter we bij het kantelpunt komen.

Naar 20% bij het Rijk – en daarbuiten
Binnen het Rijk werken 150.000 mensen. Stel dat 3.000 medewerkers zich laten opleiden en elk 10 collega’s inspireren. Dan zijn eind 2026 zo’n 30.000 rijksmedewerkers actief in gesprek over duurzame keuzes in hun werk. Dat is 20% van het totaal – precies het percentage dat volgens de theorie nodig is om het sociale kantelpunt te bereiken.

Maar het mooie is: deze aanpak is niet alleen relevant voor de Rijksoverheid. Ook andere organisaties kunnen vergelijkbare programma’s inzetten. Via initiatieven zoals Greenmind kunnen bedrijven hun eigen medewerkers in beweging brengen, gesprekken faciliteren en samen bouwen aan een duurzamere cultuur.

Samen stap voor stap
Een duurzame organisatie bouwen gaat dus niet alleen over “doen”, maar juist ook over samen doen. Het gaat om gesprekken voeren, voorbeelden delen, elkaar helpen en inspireren. Daarmee vergroot je je handafdruk: de positieve impact die je hebt door anderen mee te nemen in de beweging.

Het voelt soms als tegen de stroom inzwemmen, maar het goede nieuws is: als we samen die 20–25% bereiken, gaat de stroom vanzelf de andere kant op.

Wil jij ook bijdragen?

• Werk je bij het Rijk? Sluit je aan bij het vernieuwde programma: Bespreek het!
• Werk je in een ander bedrijf of sector? Ontdek de mogelijkheden bij Greenmind en ontwikkel een programma dat past bij jouw organisatie.

De pilot ‘Bespreek het!’, onderdeel van de Duurzame CAO – Het Rijk, is succesvol afgerond. Met honderden enthousiaste deelnemers, positieve evaluaties en zichtbare gedragsverandering heeft deze pilot bijgedragen aan een bredere beweging richting een duurzamer Rijk.

In totaal namen 756 rijksmedewerkers deel aan de verschillende onderdelen van ‘Bespreek het!’. De Rijk Footprint Challenge trok maar liefst 551 deelnemers, verdeeld over 81 teams vanuit zo’n 38 organisatieonderdelen. Dit zorgde voor energie, verbinding en een gezamenlijke inzet om duurzaamheid op de kaart te zetten.

Na deze succesvolle start wordt de beweging voortgezet. De afgelopen periode is er gewerkt aan een vervolgprogramma met nog meer variatie. Of je nu behoefte hebt aan een korte sessie of juist verdieping zoekt in een langer traject, er is voor iedereen iets passends. Naast het aanbod van voor de zomer is het programma uitgebreid met het thema Storytelling, zodat het nog makkelijker en leuker wordt om het te hebben over duurzaamheid.

Wil je meedoen? Je kunt je nu aanmelden. Samen maken we elke dag verschil – ook jij kunt vandaag het gesprek beginnen. Bespreek het!

 Ben je Rijkmedewerker en wil je meedoen? Meld je hier gratis aan

Wat weet jij al over duurzaamheid? Met deze duurzame quiz hadden we een dag vol interessante gesprekken met bevlogen jonge ambtenaren. Nuttig en fascinerend, er blijkt al zoveel kennis te zijn en er zijn zoveel goede ideeën! Hierarchie en 'zo doen we dat nu eenmaal' lijken nog regelmatig in de weg te zitten van doen. Dus hoe ga je dit gesprek nu aan? Hoe vind je collega's? Hoe deel je hierover op een manier dat de andere er open voor staat? Dit is waar we in de pilot Duurzame CAO aan bijdragen. Met het programma 'Bespreek het!' maken we deelnemers bewust, werken aan handelingsperspectief en delen vuistregels voor het voeren van een gesprek. Want het gesprek is misschien wel de grootste verandertool in de duurzame transitie die we hebben.

En dan zie je jezelf ineens vier keer op een levensgroot scherm, dat is wel even wennen 😊
Het was een hele ervaring om bij te mogen dragen aan de film waarin drie generaties aan het woord kwamen, Suus, een basisschool scholiere, Jan Terlouw en ik.
Op het congres zelf was ik blij te ervaren dat klimaatverandering geen 'discussie' meer is, maar een opgave waar we ons weg in te vinden hebben. In de pauzes heb ik gedeeld over wat ik ervaar dat werkt. Door te starten bij jezelf, te durven delen over je keuzes en zo ook in je professionele rol een verschil te maken. Hoe meer mensen dit doen, hoe sneller we een 'nieuw normaal' hebben waar klimaatvriendelijke keuzes zorgen voor een groene, gezonde en gelukkige toekomst. Iedereen kan dit als mens, waar je ook bent of werkt en ook als ambtenaar is dat zeker niet betuttelend. Delen vanuit jezelf inspireert!

"Samen bereiken we meer" en dat was overduidelijk! In De Gruyterfabriek vierden impactmakers en impactzoekers samen vijf jaar ohmygood, een platform waar je met een cadeaubon terecht kan voor artikelen en ervaringen die impact maken. Vereerd om hier te morgen spreken over de verborgen impact, het gedachtegoed van Babette Porcelijn. Te delen over wat je kan doen als consument om positief bij te dragen aan onze planeet en hoe je hier als organisatie je plek in kan vinden. Want onze impact is groter dan dan we denken en iedereen heeft verschillende rollen, als consument, in je werk, met je stemrecht en keuzes over wat en waar je iets doet met je geld. Veel inspiratie opgedaan, energie en contacten om samen te werken aan een systeem waar geluk ons hoogste doel is en de economie het welzijn van ons en onze planeet ondersteunt.

Wat heeft klimaatverandering te maken met Risk Management? In een gastcollege hebben René Doff en ik dit onderwerp uitgediept met een groep masterstudenten van de Amsterdam Business School. We spraken over de zorgen en lange termijn effecten van klimaatverandering en de dominantie van de korte termijn financiële systemen.
Ik deelde over hoe het anders kan, met gedachtegoed van Kate Raworth en het donut model, Paul Schenderling over leven na de groei en Michel Scholte met true pricing. We doken in de verborgen impact van Babette Porcelijn en hoe dit impact kan maken in organisaties. Alle vertrouwen in deze betrokken studenten om klimaatverandering een plek te gaan geven in risk management. De wil is er, het hoe is zoeken. Erover delen en doen wat je kan maakt impact. En elke stap telt!

KlimaatGesprekken mocht dit eerste jaar van de Impact Fair direct meedraaien en op alle dagen waren we aanwezig. Met Charlotte en Marianne zijn we drie kwartier met een mooie groep deelnemers aan de slag gegaan. Welke stappen zet jij om klimaatvriendelijkere keuzes te maken? En hoe inspireer je anderen daarin.
Elke stap om je voetafdruk te verlagen helpt en elke actie om je handafdruk te vergroten neemt anderen mee. Hoe doe je dit en wat biedt KlimaatGesprekken hierin. Met veel plezier werkten we met deze enthousiaste en betrokken groep mensen, die met iets meer hoop, humor en handelingsperspectief de beurs weer opliepen.

Wat een feestje! Marjolein Hooch Antink en ik mochten 80 pioniers in de bouw inspireren. Van je eigen klimaatspagaat tot 'Waarom werkt dit nu zo bij mensen?' en het voeren van een klimaatgesprek. 75% van de mensen maakt zich zorgen en toch is erover praten lastig. Mooi om te zien hoe deelnemers aan de slag gingen en een ander gesprek hadden met elkaar dan dat ze gevoerd zouden hebben zonder onze bijdrage.
Bedankt TBI!